Ontstaan

Het dorp Dirksland heeft oude papieren. Reeds in 1229 werd gesproken over 'Dircslandt'; een naam die waarschijnlijk verwijst naar Diederik van Zierikzee. Van bewoning was in de 13e eeuw echter nog geen sprake. Toen Wouter van Heemskerk in 1363 tot 'lijftogt' van Dirksland werd benoemd, hadden slechts enkele vissers en schaapherders zich op het gors gevestigd.

Pas in de 15e eeuw kwam hierin verandering. In 1415 werd het land ter bedijking uitgegeven door hertog Jan van Beieren, op voorwaarde dat er 'ter eeren Godts' een kerk gebouwd werd. In 1416 werd aan deze voorwaarde voldaan. Uit de toenmalige rekeningen blijkt dat dit een stenen gebouw met een rieten dak betrof. Deze folio's geven overigens een aardig beeld van de roomse eredienst in de 15e eeuw. Zo werd er geld uitgegeven voor een misboek, een deksel voor de doopvont, brood en wijn voor de mis, kaarsen, altaarstenen en een 'laken over dat altaer.'

Het kerkgebouw had in 1416 nog niet de huidige afmetingen. Mogelijk is het huidige koor het oudste gedeelte. Later werden dan het schip en de toren gebouwd. Op een steen die thans boven de toreningang zichtbaar is, staat de datum 24 juni 1488 vermeld. Het is helaas onbekend wat er toen gebeurde. De steen heeft in ieder geval geen betrekking op de vroegste bouw van de kerk, zoals in het verleden wel werd aangenomen.

Zoals gebruikelijk in de roomse traditie werd het kerkgebouw gewijd aan een bijbelse persoon of aan een heilige uit de kerkgeschiedenis. In het geval van Dirksland spreken sommigen over Johannes de Doper, omdat 24 juni de gedenkdag van Johannes is. Anderen noemen Catharina, omdat de kerk van Den Briel, waaronder Dirksland ressorteerde, naar haar genoemd was.

Eén van de altaren in de kerk was genoemd naar Johannes of Catharina. De andere drie waren gewijd aan Barbara, Maria en het kruis van Jezus Christus. De twee nissen in het koor herinneren nog aan deze tijd.